‘DUIZENDJARIGE RIJK’

IN CATECHESE, PREDIKING EN PASTORAAT

(gepubliceerd in Confessioneel)

Door mr. drs. J. Wouters

Gesprekken met christenen over de eindtijd eindigen vaak in de gemeenplaats: ‘gissen is missen’. In die gesprekken is vaak de eerste gedachte: ‘even nadenken hoor, hoe zat het ook weer’? Literatuur en internet tonen een wirwar van opvattingen. Dit artikel richt zich op het 1000-jarige rijk en wil gesprekken daarover verhelderen. Het bevat handvatten voor prediking, catechese en pastoraat.

UITLEG OPENBARING: TIJDSHISTORISCH PLUS

De realistische methode geeft een letterlijke uitleg. Voorbeeld: de groep van de verzegelden in 14,1 betekent dat exact 144.000 mensen zalig worden; niet één meer of minder. De kerk- en wereldhistorische methode ziet in Openbaring een programma van kerk- en wereldgeschiedenis en gebruikt jaartallen en berekeningen, zoals over het tijdstip van de wederkomst. In die visie speelt 19-22 zich niet nú af, maar in de ‘strikte eindtijd’, die nog niet aangebroken zou zijn. Daarmee verwant is de ‘Endgeschichtliche Methode’, waarin ‘de toekomst nog moet beginnen’, waarmee die (ook wel genoemd ‘futuristische’) methode puur eschatologisch is gericht. De tijdhistorische methode plaatst de uitleg in de tijd van Johannes. Veel woorden, begrippen, beelden en toespelingen zijn alleen in die tijd te plaatsen en voor de hoorders van toen te begrijpen, zoals de hoer Babylon op de zeven bergen in 17,9, waarmee de stad Rome is bedoeld. Elke methode is beperkt. Johannes schreef de Openbaring in de eindtijd (in 1,1 ziet hij de dingen die weldra moeten gebeuren) en dat is ook A.D. 2007! De laatste methode heeft een plus nodig. Ten eerste het Oude Testament, waaraan de Apocalyps veel beelden ontleent. Ten tweede de tijd van nu, want profetie is voortgaande openbaring. De ‘tijdhistorische methode plus’ is de meest verantwoorde sleutel voor de uitleg.

FASEN: (OPNAME GEMEENTE?), GROTE VERDRUKKING, KOMST CHRISTUS, 1000-JARIGE RIJK, OORDEEL

Sommige christenen rekenen met de opname van de christelijke gemeente voordat de Grote Verdrukking (GV) van Mt. 24,21 optreedt. Die leer gaat globaal uit van de weigering van Israël Jezus als Messias te aanvaarden (samen de ‘verharding’ van Rom. 11,25-32), gevolgd door de straf voor Israël. Israël is tijdelijk ‘opzijgeplaatst’ en het Koninkrijk daarmee uitgesteld. Zo komt de ‘opschortingstheorie’ op met Mt. 23,37-38 als bewijsplaats (‘totdat gij zegt: ‘Gezegend Hij, die komt in de naam des Heren!’). De gemeente is na de opname in de hemel en gelijktijdig is voor Israël de GV een feit. Na de GV is de tweede komst van Christus. Daarna begint het 1000-jarige rijk (verder: DR). Dan wordt de satan losgelaten (20,7) en vindt het eindoordeel plaats (20,11-15). In alle eindtijdvisies blijft de opname overigens arbitrair.

EINDTIJDVISIES

Het historisch prechiliasme het premillennialisme gaan uit van een letterlijke vervulling van Gods beloften over het DR. Pré is ‘voor’ en het griekse chilioi is 1000 (Lat. mille). De volgorde is dan: de mens der wetteloosheid van 2Thess.2:2-4 openbaart zich en dat is het begin van de GV. De Messias verschijnt aan het einde van de GV. Daarna regeert Hij met de zijnen 1000 jaar. De apostel Johannes, de kerkvaders Polycarpus, en Irenaeus leerden elkaar bij overlevering het prechiliasme. Zij stonden toch wel het dichtst bij de bron van Openbaring.

Het a-millennialisme of het gerealiseerd millennialisme ziet het DR al sinds Hemelvaart tot in het heden gerealiseerd. In dat rijk regeert Christus nu al als Koning vanuit de hemel. Satan is gebonden op voet van 20,1-3. Dit is de leer van Augustinus, ook die van de R.K. en goeddeels de Reformatie.

DUIZENDJARIG RIJK

20,4 noemt het regeren van gekroonde martelaren met Christus tijdens een periode waarin de satan gebonden is (‘vrederijk’ lezen wij niet). A-millennialisten wijzen op de al behaalde overwinning van Christus in Col.2,15 en Op.3,21, waarmee zij het DR laten beginnen op Golgotha. Maar, dan de vragen! Hoe kan satan dan nu nog de volken verleiden? Hoe zijn natuurrampen, de holocaust hiermee te rijmen? Voor de prechiliast is het duidelijk: satan kan niet gebonden en het DR nog niet begonnen zijn. Maar, er zijn verenigingstheorieën, want de scheiding tussen de besproken visies is niet zo scherp, zoals hierna blijkt.

DUIZENDJARIG RIJK: APPÈL EN TROOST VOOR ALLE TIJDEN, OOK NU!

Iemand die het DR niet kan rijmen met de verschrikkingen van wereldoorlogen staat een gematigd postmillennialisme of semi-chiliasme voor (J.H. Gunning, K.H. Miskotte en H. Berkhof). Zij zien binnen onze ‘bedeling’ al een toekomst met een rijk van vrede, gerechtigheid en kennis Gods. Anderen verdedigen een voorzichtig prechiliastische visie, waarin het 1000-jarig rijk een aards karakter heeft en beloften in het O.T. voor Israël intact blijven. De toekomstverwachting van het O.T. is daarin nog niet gerealiseerd, maar behoudt wel perspectief. Interessant is de visie van Dr. B. Wentsel in Dogmatiek 4c met de macro-historische interpretatie van het DR. Flitsen van het DR worden in de (kerk) geschiedenis openbaar, zonder dat het DR daarmee aanbreekt. Het DR is dynamisch, het groeit overal waar liefde, vrede, gerechtigheid realiteit zijn voor een volk, de staat en de cultuur. Daar waar christenen gehoorzaam zijn aan evangelie en gebod beschermt Christus en wordt satan gebonden, ook nú. Deze visie past in de tijdhistorische methode plus. De troost van het DR nú is hier in die variant het sterkst en in Openbaring gaat het om die troost.